Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

ΕΠΙΜΕΤΡΟ - ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΘΑΜΜΕΝΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΓΛΥΚΑΤΖΗ ΑΡΒΕΛΕΡ

Ο κριτικός σχολιασμός αυτών που λέει η κυρία Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ αποτελεί, κατά τη γνώμη μου. ασέβεια. Η οποιαδήποτε αμφισβήτηση, βέβηλη πράξη.

Τι μπορεί να πει κανείς για μια καθηγήτρια που ανάλωσε τη ζωή της μελετώντας την ιστορία του Βυζαντίου. Δεν είναι μόνο η μελέτη και η αποκτημένη γνώση αλλά και η παγκόσμια διάδοση, όπου υπάρχει γη βατή και θάλασσα πλωτή, όλων αυτών που αφορούν στην υπερχιλιόχρονη ένδοξη ιστορία της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Της Αυτοκρατορίας η οποία αργότερα ονομάστηκε Βυζάντιο παίρνοντας το όνομα από την αρχαία Ελληνική Πόλη-Κράτος που είχε ιδρύσει ο Βύζας από τα Μέγαρα, κάτι το οποίο αγνοούν ακόμα πολλοί από τους Ελλαδίτες Έλληνες.

Το Βυζάντιο μπορεί να ήταν η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αλλά στην ουσία ήταν μια ελληνική αυτοκρατορία. Ρώμη κατακτημένη από τον ελληνικό πολιτισμό και την Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση. Οι Ρωμαίοι εκτιμούσαν τα επιτεύγματα των αρχαίων Ελλήνων και σε πολλά σημεία τα αντέγραψαν. Το θέμα στο οποία αναφέρεται το βιβλίο, μας δίνει πληροφορίες για μια ακόμα προσπάθεια τους, να Βυζαντινοποιήσουν τον Μέγα Αλέξανδρο ως αρχέτυπο επικού ήρωα βασιλιά αλλά και να Αλεξανδροποιήσουν τους Βυζαντινούς Αυτοκράτορες. Όλα αυτά, μολονότι ο Αλέξανδρος ήταν ειδωλολάτρης, σε μια περίοδο που η θρησκεία έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο. Σε αυτήν τους την προσπάθεια αποδίδουν στον Αλέξανδρο χαρακτηριστικά των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων όπως η φιλανθρωπία, αλλά και κάποια περίεργα όπως η υποτιθέμενη αγάπη του για τις ιπποδρομίες άσχετα με το εάν στην εποχή του δεν υπήρχαν ιπποδρομίες. Περίεργο επίσης και υπερβολικό το ότι σε απεικονίσεις του Έλληνα βασιλιά τον έντυναν με αυτά που φορούσαν οι δικοί τους Αυτοκράτορες. Κάτι επίσης σημαντικό αποτελεί η προσπάθεια των Βυζαντινών για την χριστιανοποίηση του Μακεδόνα ήρωα τόσο που οι Βυζαντινοί τον φαντάζονταν ως Άγιο, ως Μάρτυρα, ως Ασκητή που ίδρυσε μοναστήρια στην έρημο. Τον ανέβασαν στα ουράνια, επάνω σε άρμα που το σέρνουν γύπες, στο πρότυπο του προφήτη Ηλία. Για του λόγου το αληθές η κυρία Αρβελέρ αναφέρει ότι υπάρχει σχετική ανάγλυφη πλάκα στον Άγιο Μάρκο, στη Βενετία, αλλά και σε ανάγλυφο στην Περίβλεπτο του Μυστρά. Η λαϊκή μάλιστα παράδοση συνέδεε τον Αλέξανδρο με τον ομηρικό Αχιλλέα και τον Βυζαντινό Βασίλειο Διγενή Ακρίτα. Η συγγραφέας επίσης αναφέρει το μυθιστόρημα του Ψεύδο-Καλλισθένη στο οποίο αποδίδονται στον Αλέξανδρο υπερφυσικές σωματικές και πνευματικές δυνάμεις. Ένα μυθιστόρημα που ήταν ευρύτατα διαδεδομένο σε όλον τον μεσαιωνικό κόσμο.

Ο Αλέξανδρος ανήκει στην παγκόσμια κληρονομιά, οι κατακτήσεις του έφεραν σε επαφή πολλούς ξένους λαούς με τον ελληνικό πολιτισμό και την «κοινή», την πρώτη διεθνή γλώσσα της εποχής που ουδέποτε αμφισβητήθηκε από το Βυζάντιο. Το Βυζάντιο αποτελεί συνέχεια, χωρίς κανένα σοβαρό ρήγμα της ελληνιστικής σκέψης και παράδοσης μας, λέει η συγγραφέας. Όλα αυτά συνέβαλαν στην απόκτηση συνείδησης από τους Έλληνες για την αδιαμφισβήτητη πνευματική υπεροχή τους. Η κυρία Αρβελέρ τονίζει ότι: «όπως κάθε αυτοκρατορία το Βυζάντιο είναι πληθυσμιακά πολυεθνικό ενώ είναι πολιτισμικά μονοπολιτισμικό, δηλαδή ελληνικό». Τέλος πρέπει να θυμηθούμε και τον ρόλο που έπαιξε η αρχαία Ελλάδα στην Αναγέννηση της δύσης αναφέροντας ως παράδειγμα το γνωστό έργο του Ραφαήλ με τίτλο «Σχολή των Αθηνών» στο Βατικανό, με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, το οποίο συμβολίζει την αποδοχή της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας από τους Χριστιανούς.

Η Αναγέννηση συμπίπτει με την παρακμή του Βυζαντίου που όμως «η δύση της ανατολής είναι η ανατολή της δύσης» και φυσικά η Αναγέννηση. η νέα δηλαδή γέννηση, αποτελεί την επιστροφή στην αρχαιότητα,

Στο ΕΠΙΜΕΤΡΟ γίνεται προσπάθεια για τη λύση ενός πολύ σημαντικού θέματος που απασχολεί τους αρχαιολόγους εδώ και πολλά χρόνια, το ερώτημα του που είναι θαμμένους ο Μέγας Αλέξανδρος.

Το βιβλίο αποτελεί πηγή πολύ σημαντικών γνώσεων. Το διάβασα, τσάκισα σελίδες, υπογράμμισα φράσεις, λέξεις απόψεις, κάποιες από τις οποίες παρουσίασα. Ένα βιβλίο που πλούτισε τις γνώσεις μου και εδραίωσε τις απόψεις μου για το κακώς παρεξηγημένο Βυζάντιο. Είμαι Κωνσταντινουπολίτης, από τους Βυζαντινούς αλλά αυτό δεν έχει, σε σχέση με το βιβλίο, τόσο μεγάλη σημασία όσο το να το διαβάσουν όλοι οι Έλληνες για να μάθουν αυτά που δεν ξέρουν για να μην έχουν γνώμη σε θέματα που δεν έχουν γνώση.

Επιλογικά με μεγάλο σεβασμό και εκτίμηση υποκλίνομαι μπροστά στο πολύ σημαντικό έργο της Βυζαντινολόγου Καθηγήτριας Ελένης Γλύκατζη Αρβελέρ.

Τέλος πρέπει να αναφέρω την καταπληκτική γλώσσα, τη γλαφυρότητα και την αμεσότητα της αφήγησης καθώς και την ιδιαίτερα επιμελημένη έκδοση.

ΣΤΕΛΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ